رفتار و تغذیه (برای بچه ها) - مجله بهسان

نویسنده: دکتر محمد جواد قاسم زاده

نکات مفید برای بچه ها مدرسه ای

بچه ها هر روز نیاز به انواع مختلف مواد غذایی دارند.

سعی کنید از میان وعده ای سالم و مقوی برای بچه ها بهره ببرید.

موقع صرف غذا با اعضای خانواده صحبت کنید و به بچه ها اجازه بدهید اتفاقات آن روز خود را برایتان توضیح دهند.

ناهار بچه ها را در خانه آماده کنید.

همه اعضای خانواده را به انجام فعالیت فیزیکی تشویق کنید.

بچه ها را به خوردن آب تشویق و ترغیب کنید.

از کجا یاری بگیرید:

پزشک خانوادگی

متخصص تغذیه

مسئول بهداشت مدرسه

مشاور خانواده

نکات مهم در تغذیه کودک جهت پیشگیری از رفتارهای ناخوشایند

بچه ها باید در زمان خوردن غذا در شرایط راحتی قرار گیرند و غذا نزدیک آنان باشد تا بتوانند به راحتی غذا بخورند.

بشقاب و لوازم غذا خوردن باید از جنس نشکن باشد تا در صورت پرت کردن یا افتادن، باعث صدمه به کودک نشود.

قاشق نباید گودی زیادی داشته باشد و لیوان باید به میزان کافی کوچک باشد تا در دست کودک جای بگیرد.

بیشتر بچه ها غذایی را که قبلاً خورده اند با طعم آن آشنا هستند و به راحتی آن را میل می نمایند.

هنگام دادن غذای تازه بهتر است ابتدا مقداری از غذای قبلی و سپس غذای تازه داده شود.

خوردن سوپ خیلی رقیق برای کودک سخت است، بهتر است کمی غلیظ باشد.

آب میوه طبیعی بهتر از انواع صنعتی است.

باید وقت کافی برای صرف غذا داده شود و برای غذا خوردن نباید شتاب و عجله کرد.

اشتهای کودک در روزهای مختلف فرق دارد بهتر است به او اصرار نشود که حتماً تمام غذا را بخورد.

غذا خوردن باید در محیط بدون جنجال و شاید همراهی با یک موزیک ملایم سبب تحریک اشتهای کودک شود.

غذای کودک نباید خیلی داغ باشد.

از ریخت و پاش کودک هنگام غذا خوردن ناراحت نشوید او قادر است آداب غذا خوردن را رعایت کند.

کودک نوپا فقط 10 دقیقه می تواند سرسفره بنشیند.

میان وعده غذا نباید زیاد باشد که کودک غذای وعده بعد را نخورد.

صحبت کردن با کودک هنگام غذا خوردن علاقه او را به غذا بیشتر می نماید.

تغذیه دانش آموزان در فصل امتحانات

بسیاری از دانش آموزان روزهای پیش از امتحان را تا حد امکان به مطالعه می پردازند و تصور می نمایند که غذا و استراحت مانع مطالعه می شود، در صورتی که با تغذیه صحیح می توان بازده فکری را افزایش داد. به کارگیری نکات و توصیه های زیر توان شما را برای یادگیری بهتر و موفقیت در امتحانات افزایش می دهد.

در زمان کار یا مطالعه غذا نخورید و برای این کار زمان خاصی را در نظر بگیرید تا با آرامش بیشتری غذا بخورید، در عین حال از مصرف زیاد شیرینی و تنقلات خودداری کنید. این خوراکی ها ممکن است در نگاه اول انرژی زا به نظر برسد اما باید توجه داشت که این قابلیت در آنها بسیار کم دوام است و پس از مدتی احساس خستگی بیشتری به شما خواهد داد.

آنالیز های دانشمندان نشان می دهد که غذاهای نشاسته ای مانند ماکارونی، برنج و نان به علت تأثیر در کیفیت خواب در شب امتحان مفید است.

در صبح روز امتحان هم بهتر است به منظور افزایش کارایی مغز، از مواد سرشار از پروتئین با سرشاز از فیبر مانند تخم مرغ، نان تست با عسل یا برشتوک استفاده می شود.

کارشناسان تغذیه به دانش آموزانی که اضطراب زیادی دارند و نمی توانند صبحانه مفصل بخورند، توصیه می نمایند از موز و مقداری کشمش استفاده نمایند.

برخی از دانش آموزان به علت اضطراب زیاد امتحانات خود را خراب می نمایند، بنابراین بهتر است برای مقابله با این اضطراب از غذاهای مناسب استفاده نمایند. برخی از سبزی ها از قبیل ریحان، نعنا، کاهو و سیب در کاهش اضطراب بسیار مفید است.

خوردن نان و پنیر و گردو یا تخم مرغ یا یک ظرف عدسی در روز امتحان یاری می نمایند تا در طول امتحان آرام باشید. بعلاوه خوردن عسل و نوشیدنی های حاوی عسل در کاهش اضطراب بسیار موثر است.

خوردن جگر، گوشت و ماهی یاری زیادی به کاهش اضطراب می نماید زیرا کم خونی هم یکی از دلایل کاهش یادگیری و تمرکز است.

خوردن آجیل مغزدار از قبیل بادام، کشمش، فندق، گردو و نخودچی که سرشار از مهمیم بوده و کمبود آن یکی از علل کاهش یادگیری است.

از خوردن زیاد شیرینی ها، چیپس، نمک، تخمه، غذاهای چرب و انواع نوشیدنی های گازدار در شب امتحان خودداری کنید زیرا اینها نمی گذارند در شب امتحان خواب راحتی داشته باشید.

در ساعات مطالعه خوردن ماست ترش و دوغ ترش بپرهیزید ولی خوردن روزانه شیر و بعلاوه ماست شیرین را نباید فراموش کنید.

در ایام امتحان، بیشتر مواظب سلامت خود باشید تا در معرض سرماخوردگی، گرمازدگی، مسمومیت های غذایی و اختلالات هضم قرار نگیرید و از خوردن غذا، بیرون از خانه جدا خودداری کنید. غذای خود را خوب بجوید و آرام میل کنید.

در طول روز (اما نه همراه غذا) آب کافی بیاشامید (بیش از نیم ساعت پیش تر از غذا و یکی دو ساعت پس از غذا اشکالی ندارد). آشامیدن آب و نوشیدنی ها در وسط غذا سبب اختلال هضم و ایجد نفخ می شود.

برای غذا خوردن زمان خاصی را در نظر بگیرید تا با آرامش بیشتری غذا بخورید.

برخلاف تصور عموم، مطالعه و درس خواندن نیاز بدن به انرژی را افزایش نمی دهد.

بنابراین استفاده بیش از حد از مواد غذایی بسیار شیرین و پرچرب در طول دوران امتحانات نه تنها مفید نیست بلکه سبب افزایش وزن و بروز چاقی می شود.

صبحانه غذای اصلی است، ناهار و شام را کمی مختصرتر بخورید اما صبحانه را کامل تر میل کنید.

مصرف روزانه یک لیوان شیر برای ایجاد آرامش در طول دوران آمادگی برای امتحان موثر است.

در موقع مطالعه از خوردن نوع تنقلات خودداری کنید.

مصرف سبزی های تازه (البته بعد از ضد عفونی کردن) و میوه های تازه توصیه می شود.

اگر در صبحانه پنیر می خورید، بهتر است آن را همراه گردو میل کنید.

از خوردن قهوه و جای پررنگ، خودداری کنید ولی چای کم رنگ مفید است.

تغذیه متعادل و متنوع شامل غلات، انواع سبزی، لبنیات، گوشت و میوه ها سبب کاهش استرس امتحان می شود.

اگر احساس خستگی می کنید، کمی استراحت کنید. انسان در موقع خستگی نیاز به استراحت دارد نه محرک، بنابراین مصرف قهوه به منظور بیدار ماندن توصیه نمی شود.

اصول رفتار با کودک یک تا سه سال

1- در صورتی که کودک مایل است با دست غذا بخورد، نباید جلویش را بگیرید. به طور مثال نباید به خیال خود، برای تقویت احساس استقلال، یک قاشق به دست کودک داده و یا قاشق دیگر به او غذا بخورانید.

2- استفاده از قاشق برای کودک نوپا ضرورت دارد ولی ممکن است نیاز به یاری داشته باشد.

3- کودک نوپا نیاز به مکان نسبتاً خلوت برای غذا خوردن دارد، چون مدت تمرکز او کوتاه است یعنی صدای بلند رادیو، تلویزیون یا رفت و آمد خواهر و برادر یا مشاجره می تواند توجه او را از خوردن غذا منحرف کند.

4- استراحت قبل از خوردن غذا و قرار دادن زمان ثابت برای صرف غذا اهمیت خاصی دارد.

5- اجرای برنامه ثابت نه غذای یکنواخت، سبب آرامش کودک می شود، یعنی بشقاب و قاشق همیشگی را بهره ببرید یا نحوه ی آماده کردن کودک برای غذا خوردن یکسان باشد.

6- اشتهای کودک مانند خلق و خوی او معتبر است. بهتر است روزی که کودک اشتهای کمتری دارد و غذای کمی می خورد، اصرار نکنید که حتماً غذای بشقابش را تمام کند.

7- قدرت تقلید کودک در این سن زیاد است و رفتارهای اعضای خانواده (خواهر - برادر یا والدین) را تقلید می نماید لذا نباید افراد خانواده رفتار نامناسب در هنگام غذاخوردن داشته باشند.

8- کودک غذای گرم را دوست دارد. البته نباید خیلی داغ یا سرد باشد.

9- کودک دوست دارد با غذا بازی نموده و ریخت و پاش کند، بنابراین نباید انتظار داشت کودک آداب غذا خوردن را رعایت کند.

10- کودک نوپا فقط 5-10 دقیقه حالت نشستن را تحمل می نماید و به طور معمول قبل از اتمام غذا، سفره را ترک نموده و دوباره بر می شود ولی کل مدت غذا خوردن می بایست از 20 دقیقه تجاوز نکند.

11- رنگ و ظاهر غذا توجه کودک را به خود جلب می نماید و در نتیجه به طور طبیعی او غذا را دست کاری خواهد نمود.

اصول رفتار با کودک سه تا پنج ساله

1- باید کودک را با انواع غذاهای مختلف آشنا کنید. بهتر است غذای تازه را ابتدا خودتان بخورید تا الگویی برای کودک باشد و تمایل کودک برای خوردن آن غذا بیشتر شود.

2- نباید میان وعده ها آن قدر زیاد باشد که کودک نتواند غذای اصلی را بخورد. به خصوص در مصرف مواد قندی، شیرینی، شکلات و تنقلات کم ارزش نباید زیاده روی کنید چون باعث فساد دندان، سوء تغذیه و یا چاقی کودک خواهد شود. عادت دادن کودک به مصرف میوه به اسم میان وعده بسیار خوب است.

3- معین یک برنامه معین در رابطه با غذا خوردن نشان دهنده ی ارزش ها و نگرش های خانواده است و باید با محبت و مهربانی آن ها را به کودک تفهیم کنید.

4- در صورتی که کودک تمایلی به خوردن غذای تازه نشان نداد، می توانید او را تشویق کنید که مقداری از آن را بچشد، بو بکشد و حتی لمس کند. این کار باعث می شود کودک بوسیله حواس بویایی، چشایی و بینایی غذا را بهتر درک نموده و پذیرش غذای تازه برای او راحت تر خواهد شد. البته بهتر است غذای تازه را زمانی که کودک کاملاً گرسنه است به او بدهید.

5- باید هنگام خوردن غذا محیط جالب و آرام باشد امر و نهی کردن و استفاده از روش های تربیتی در حین صرف غذا مناسب نیست.

6- بی تحرکی، خواب ناکافی و بیماری می تواند موجب بی اشتهایی کودک و غذا نخوردن کودک شود.

7- برای تشویق کودک به غذا خوردن بهتر است از بشقاب و فنجان همیشگی بهره ببرید و غذا را به تکه های کوچک تقسیم کنید تا کودک به راحتی آن را بخورد.

8- باید به کودک اجازه دهید تا اگر غذای بیشتری می خواهد، بگوید.

9- برای تقویت جنبه استقلال کودک، ریخت و پاش غذا بیشتر می شود ولی باید تحمل کنید.

10- با صحبت کردن با کودک خردسال در حین غذا خوردن، علاقه ای او را به صرف غذا بیشتر خواهد کنید.

11- خوردن غذا با همسالان، برای بچه ها جالب تر است.

منبع مقاله :

قاسم زاده، محمد جواد؛ (1389)، تغذیه بچه ها، قم: انتشارات شمیم قلم، چاپ دوم

منبع: راسخون