ژئوپلیتیک افزایش ظرفیت فراوری و صادرات نفت ایالات متحده - مجله بهسان

طبق آژانس اطلاعات انرژی ایالات متحده، این کشور در سال گذشته به طور متوسط بیش از 5 میلیون بشکه نفت در روز فراوری نموده است. در دوران اوباما، ایالات متحده 5 درصد از واردات نفت خود را از کشورهای اوپک تأمین می کرد. این کشور به طور متوسط سالانه 3 میلیون بشکه نفت صادر می نماید. صادرات LNG ایالات متحده نیز به وسیله گاز شیل امکان پذیر است.

آژانس بین المللی انرژی باید در هر دوره پنج ساله سیاست ملی انرژی کشورهای عضو آژانس را آنالیز کند. ایالات متحده آخرین کشوری است که سال جاری سیاست ملی انرژی خود را آنالیز و بازبینی کرد. دکتر فاتح بیروت مدیر آژانس بین المللی انرژی، هفته گذشته برای گزارش نتایج حاصل از آنالیز سیاست ملی خود به ایالات متحده سفر کرد. کارشناسان آژانس با آنالیز 5 سال گذشته صنعت انرژی ایالات متحده ، برای 5 سال آینده راه چاره هایی را ارائه داده اند.

در سال 2012 آژانس بین المللی انرژی پیش بینی نموده بود که ایالات متحده در پی انقلاب گاز شیل، با غلبه بر فراوری نمایندگان سنتی اوپک و غیر اوپک، به بزرگترین فراوری نماینده نفت در دنیا تبدیل گردد. وزیر انرژی ایالات متحده، ریک پری در دیدار با فاتح بیروت گفت که ایالات متحده حتی زودتر از آنچه آژانس پیش بینی نموده بود، به بزرگترین فراوری نماینده نفت در دنیا تبدیل شده است. فناوری پیشرفته و نوآوری در صنعت نفت آمریکا، به این کشور یاری بسیاری در این زمینه نموده است.

تصمیم ترامپ برای خروج از برجام، بدون در نظر دریافت فرصتی برای صادرات انرژی بیشتر اتخاذ نشده است. صادرات LNG بیشتر، همواره در ذهن دولت ترامپ بوده است. در حالی که ممکن است تحریم ها بار دیگر صادرات نفت ایران را به طرز چشمگیری کاهش دهد، اما بعید به نظر می رسد که نفت و گاز آمریکا بتواند جایگزین سهم ایران در بازار گردد. ویژگی های شیمیایی نفت خام صادرشده ایران با نفت شیل آمریکا متفاوت است.

ایالات متحده با استفاده از صادرات انرژی به ویژه LNG روابط خود را با همسایگان و متحدان خود در سراسر دنیا گسترش می دهد. امنیت انرژی اتحادیه اروپا و وابستگی شدید آن به گاز روسیه باعث شده است که ایالات متحده نگاه ویژه ای به بازار انرژی اتحادیه اروپا بیندازد و صادرات LNG خود را در کنار تسریع در ساخت کریدور جنوبی افزایش دهد تا وابستگی اتحادیه اروپا به روسیه را کمتر کند. بازار آسیای شرقی، به ویژه کره جنوبی و ژاپن که عمدتا میعانات گازی خود را از ایران وارد می نمایند، فرصتی مناسب برای LNG ایالات متحده است تا بتواند نقشی در امنیت انرژی کره جنوبی داشته باشد. با نگاهی به وضعیت واردات نفت و میعانات گازی از هر دو کشور، ما از نقش LNG آمریکا در تحریم ها علیه ایران مطلع تر می شویم.

صادرات گاز طبیعی و LNG ایالات متحده

براساس آژانس بین المللی انرژی، صادرات نفت ایالات متحده در پنج سال گذشته دو برابر شده است. در حال حاضر، ایالات متحده LNG را به پنج کشور در سراسر دنیا صادر می نماید. این کشور همزمان با تمرکز بر روی سوخت های فسیلی، سرمایه گذاری زیادی در انرژی های تجدید پذیر نیز نموده است. طبق اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، این کشوردر حال حاضر دومین فراوری نماینده نیروگاه های خورشیدی و بادی است. طبق پیش بینی آژانس بین المللی انرژی، بیش از یک سوم گاز دنیا در پنج سال آینده در ایالات متحده فراوری می گردد. در بخش LNG نیز، بیش از 5 درصد ظرفیت فراوری LNG طی پنج سال آینده به ایالات متحده اختصاص می یابد.

افزایش ظرفیت فراوری LNG در پنج سال آینده، ایالات متحده را به بزرگترین فراوری نماینده و صادر نماینده LNG تبدیل می نماید. پیش بینی می گردد که LNG ایالات متحده تا سال 2025 به پنجاه کشور دنیا صادر گردد. این یک هشدار جدی برای فراوری نمایندگان سنتی نفت و گاز در سراسر دنیا است. در حال حاضر ایالات متحده نسبت به عربستان سعودی و روسیه نفت بیشتری فراوری می نماید و همچنین بزرگترین صادر نماینده نفت در دنیا است.

تأثیر افزایش ظرفیت فراوری نفت آمریکا بر خاورمیانه

در حال حاضر، کشورهای آسیایی بزرگترین خریدار نفت و گاز خلیج فارس هستند و با توجه به افزایش تقاضا از کشورهای آسیایی به ویژه چین و هند، بازار انرژی آسیا به احتمال زیاد همچنان بازار هدف برای کشورهای منطقه خواهد بود. با افزایش تعداد فراورینمایندگان گاز طبیعی در دنیا، قراردادهای آینده گاز و LNG مانند گذشته نخواهد بود و خریداران گاز برای آنالیز قراردادهای آینده فشار وارد خواهند کرد.

تعددو تنوع صادرنمایندگان گاز و LNG، وابستگی قیمت بنزین به قیمت نفت را کاهش می دهد و همچنین قراردادهای بلند مدت را با قراردادهای کوتاه مدت و انعطاف پذیر جایگزین می نماید. قطر و استرالیا به عنوان بزرگترین صادر نماینده LNG، باید برای رقابت با آمریکا آماده باشند. ایالات متحده از صادرات انرژی برای تقویت روابط با متحدان خود استفاده می نماید. بازار آسیای شرقی، بازار هدف ایالات متحده برای فروش LNG است. با افزایش فراوری و صادرات LNG، مشتریان سنتی از فراوری مازاد در بازار دنیای بهره می برند و به تدریج قیمت ها کاهش می یابد.

افزایش فراوری نفت آمریکا به همراه کاهش تقاضای دنیای برای نفت، تأثیر مستقیمی بر اقتصاد کشورهای صادر نماینده عمده نفت از جمله عربستان سعودی و روسیه خواهد داشت. بخش اعظم درآمد دولت عربستان سعودی از صادرات نفت حاصل می گردد. در حالی که در سند 2030، عربستان سعودی بر کاهش نقش صادرات نفت در اقتصاد این کشور تاکید دارد، اما تا تحقق کامل آن اهداف، اقتصاد این کشور هم از نوسانات قیمت نفت و هم از افزایش فراوری نفت و ظرفیت صادرات نفت رنج خواهد برد.

اقتصاد روسیه نیز به صادرات انرژی وابسته است. افزایش فراوری و صادرات نفت و گاز ایالات متحده به معنای کاهش سهم کشورهای مهم صادر نماینده انرژی است. علاوه بر ایالات متحده، روسیه و عربستان سعودی نیز به دلیل تحریم ها برصادرات نفت ایران، توانستند جایگزین سهم ایران در بازار دنیای انرژی شوند. حل مسائل ایران و آمریکا، دستیابی به توافق جدید و بازگشت ایران به بازار دنیای انرژی، به معنای کاهش سهم آنها از بازار و افزایش رقابت در بازار انرژی است.

تعجبی ندارد که صنعت انرژی ایران برای غلبه بر مسائل دوران تحریم ها مسیری طولانی در پیش دارد. اما در میان مدت، ایران ممکن است قادر باشد با حل مسائل و جذب سرمایه گذاری و فناوری خارجی، به همراه بهینه سازی مصرف سوخت، صندلی قبلی خود را در بازار انرژی بازیابد. افزایش فراوری نفت و گاز آمریکا به معنای افزایش صادرات LNG به اروپا است. اگر زیرساخت های لازم در کشورهای اروپایی فراهم گردد و قیمت LNG ایالات متحده با سایر کشورهای صادر نماینده مهم رقابت کند، این محصول ایالات متحده تا حدی سهم روسیه از بازار اروپا را در اختیار خواهد گرفت و این به معنای کاهش نفوذ سیاسی روسیه است.

در سال های آینده، استقلال انرژی آمریکا، ژئوپلیتیک دنیای را در همه زمینه ها تغییر خواهد داد. این بدان معناست که خاورمیانه و به ویژه عربستان سعودی باید در کنار بازار پتروشیمی، برنامه ای محکم برای حفظ صندلی خود در بازار دنیای نفت داشته باشند. بعضی پیش بینی ها حاکی از آن است که با افزایش استقلال انرژی در ایالات متحده، تمایل این کشور به منابع نفتی خاورمیانه کاهش می یابد. البته این موضوع به اهمیت نفت در سیاست خارجی آمریکا بستگی دارد. گفتنی است که کنترل منابع انرژی و مسیرهای انتقال انرژی توسط دیگر قدرتهای بزرگ خلاف منافع ایالات متحده است. بنابراین ایالات متحده آمریکا نسبت به تحولات خاورمیانه بی تفاوت نخواهد بود.

*کارشناس مسائل انرژی