چگونه شب ادراری بچه ها را درمان کنیم؟ - مجله بهسان

شب ادراری چیست؟

شب ادراری زمانی رخ می دهد که بچه ها در طول شب و زمانی که احتیاج دارند به دستشویی بفرایند از خواب بیدار نمی شوند. این یک اتفاق ناخواسته است. شب ادراری ممکن است دلایل مختلف زیر را داشته باشد.

• خواب کودک عمیق است و بیدار شدن برای او سخت است.
• بدن کودک در طول شب ادرار بیشتری فراوری می نماید.
• مثانه کودک در خواب دچار اسپاسم می گردد.
• کودک دچار یبوست شده است.
• کودک مسئله ای دارد که خواب او را با اختلال روبرو می نماید، مانند وقفه تنفسی در خواب.

احتمال شب ادراری در بچه ها مبتلا به اختلال کم توجهی-بیش فعالی (ADHD) زیاد است. بعلاوه شب ادراری می تواند جنبه وراثتی داشته باشد به این معنی که پدر یا مادری که در کودکی شب ادراری داشته اند، احتمال اینکه فرزند آن ها هم در کودکی شب ادراری داشته باشد زیاد است.

آیا شب ادراری یک اختلال رایج بین بچه ها است؟

نزدیک به 40 درصد از بچه ها در سن سه سالگی شب ادراری دارند. شب ادراری بچه ها حتی در سنی که آن ها به مدرسه می فرایند هم رایج است. از هر پنج کودک پنج ساله، یک نفر آن ها هنوز در طول شب از پوشک استفاده می نماید. این آمار برای بچه ها شش ساله، یک کودک از هر ده کودک است.

هنوز کارشناسان به طور دقیق نمی دانند که چرا شب ادراری در برخی بچه ها برای مدت بیشتری ادامه پیدا می نماید اما احتمال می دهند که با رشد جسمی و ذهنی کودک در ارتباط باشد. در برخی مواقع، مثانه کودک به میزان کافی رشد ننموده است که بتواند ادرار را در طول شب نگه دارد. در برخی شرایط دیگر، کودک روی مهارت تشخیص پر بودن مثانه، بیدار شدن و رفتن به دستشویی تسلط پیدا ننموده است.

شب ادراری اختلالی است که می تواند دلایل متعدد داشته باشد و با الگوهای بسیار گسترده ای بروز پیدا می نماید. برخی از بچه ها هر شب رختخواب خود را خیس می نمایند اما شب ادراری برخی از بچه ها الگوی منظمی ندارد؛ یک یا چند بار در هفته و یک یا چند بار در ماه.

به طور معمول، کودک بین دوسالگی تا چهارسالگی یاد می گیرد که چه زمانی باید به دستشویی برود. اما در طول شب اوضاع بسیار فرق دارد و بسیاری از بچه ها حتی در سنین بالاتر هم نمی توانند به موقع بیدار شوند و به دستشویی بفرایند. تسلط روی این مهارت به زمان بیشتری احتیاج دارد. معمولا 85 درصد بچه ها در سن پنج یا شش سالگی به میزان ای روی این مهارت تسلط پیدا می نمایند که دیگر رختخوابشان را خیس نمی نمایند. اما بچه های هم هستند که تا سن ده یا دوازده سالگی هر از چند گاهی رختخوابشان را خیس می نمایند.

در برخی از بچه ها بعد از اینکه والدین مطمئن شده اند که شب ادراری فرزندشان دیگر ادامه پیدا نمی نماید، دوباره این اختلال بروز پیدا می نماید. رویداد های استرس زا در محیط خانه یا مدرسه مهم ترین علت آغاز دوباره شب ادراری در بچه ها هستند.

احتمال شب ادراری در سن بلوغ بسیار کم می گردد. در برخی از بچه ها خیلی زودتر و در بیشتر بچه ها در سن نوجوانی اختلال شب ادراری برطرف می گردد. تنها یک درصد یا کمتر از نوجوانان هنوز مشکل شب ادراری دارند.

آیا ضروری است برای شب ادراری کودکتان به پزشک مراجعه کنید؟

اگر درباره شب ادراری کودکتان نگران هستید یا این مسأله برای کودک و خانواده مشکلاتی ایجاد نموده است، ایده خوبی است که برای مشاوره درباره درمان شب ادراری و نحوه برخورد با آن به پزشک عمومی مراجعه کنید. اما در برخی مواقع زیر مراجعه به پزشک عمومی اهمیت بسیار بیشتری دارد.

• شب ادراری کودک بعد از هفت سالگی ادامه دارد.
• کودک بعد از اینکه مدتی شب ادراری نداشته است دوباره رختخوابش را خیس می نماید.
• علائمی مانند سوزش هنگام ادرار کردن یا خون ادراری وجود دارد.
• شب ادراری کودک را به شدت آزار می دهد.

احتمال اینکه شب ادرای با یک بیماری زمینه ای در ارتباط باشد بسیار کم است. تنها یک درصد از شب ادراری ها با دیابت، عفونت ها و بیماری های مثانه و کلیه ارتباط دارند. اگر کودک علائم غیر عادی مانند سوزش هنگام ادرار کردن یا خون ادراری دارد، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

پزشک عمومی می تواند به شما یاری کند تا برای مدیریت کردن شرایط از راه چارههایی بهره ببرید که برای کودک و خانواده مناسب باشند. بعلاوه ممکن است توصیه کند که به پزشک متخصص مراجعه کنید. از قلم نیاندازید که جای نگرانی نیست و شب ادراری هم اختلالی است که درمان می گردد.

دستگاه هشداردهنده شب ادراری

معمولا اولین روشی که برای درمان شب ادراری در بچه ها هفت ساله یا بزرگ تر توصیه می گردد، استفاده از دستگاه هشداردهنده شب ادراری است. این دستگاه هنگامی که کودک رختخوابش را خیس می نماید با ایجاد صدا او را بیدار می نماید. به تدریج، استفاده از دستگاه هشداردهنده شب ادراری به کودک یاری می نماید تا بتواند تشخیص دهد که چه زمانی باید برای رفتن به دستشویی بیدار گردد.

دستگاه های هشداردهنده شب ادراری در دو نوع زیر فراوری می شوند.

• پد هشداردهنده؛ این پد در واقع یک تشک لاستیکی کوچک است که روی تختخواب کودک قرار می گیرد. این تشک لاستیکی از طریق سیم به دستگاه هشداردهنده متصل می گردد که با باتری کار می نماید. هنگامی که کودک رختخوابش را خیس می نماید و رطوبت به تشک لاستیکی می رسد، دستگاه هشداردهنده به صدا در می آید.
• هشداردهنده شخصی؛ این نوع از دستگاه های هشداردهنده به لباس کودک متصل می شوند و وقتی که کودک لباس خود را خیس می نماید، دستگاه به صدا در می آید.

اگر می خواهید از پد هشداردهنده بهره ببرید، بهتر است برای یک هفته یا کمی بیشتر شما هم در اتاق فرزندتان بخوابید. ممکن است کودک شما برای اینکه سریع بیدار گردد و به دستشویی برود احتیاج به یاری داشته باشد یا اینکه لازم باشد او را آرام کنید. قبل از اینکه بچه ها به صدای زنگ هشدار عادت نمایند، این صدا می تواند باعث آشفتگی یا ترس برخی از آن ها گردد.

بچه ها واکنش های متفاوتی به این روش درمانی نشان می دهند و اینکه ضروری است این روش را برای چه مدت ادامه دهید به همین واکنش ها بستگی دارد. ممکن است لازم باشد بین یک تا سه ماه استفاده از هشداردهنده های شب ادراری را ادامه دهید. البته اگر کودک شما بعد از گذشت سه ماه هنوز هم شب ادراری دارد، باید برای مدتی استفاده از هشداردهنده ها را متوقف کنید. می توانید بعد از مدتی دوباره همین روش را امتحان کنید یا سایر روش ها را تجربه کنید.

دستگاه های هشداردهنده شب ادراری کاملا بی خطر هستند و احتمال برق گرفتگی برای کودک شما وجود ندارد.

یک توصیه مهم - خریداری یک محافظ تشک یا زیرانداز ضدآب برای رختخواب کودک ایده خوبی است که از خیس شدن و بدبو شدن تشک جلوگیری می نماید. می توانید از ملحفه های یک بارمصرف هم بهره ببرید. برخی از این ملحفه ها ضدآب هستند و می توانید آن ها را روی رختخواب کودکتان پهن کنید. وقتی کودکتان در طول شب رختخوابش را خیس می نماید، اینکه بتوانید سریع تر و راحت تر رختخواب او را عوض کنید مسأله مهمی است. استفاده از ملحفه های یک بارمصرف و ضدآب می تواند راه چاره خوبی برای حل این مسأله باشد.

تجویز دارو برای درمان شب ادراری

در برخی مواقع ممکن است پزشک عمومی یا متخصص بچه ها برای درمان شب ادراری دارو تجویز کند. برای تشخیص اینکه آیا دارو می تواند مشکل کودکتان را حل نماید باید به پزشک مراجعه کنید.

باورهای اشتباه درباره شب ادراری

• کودکی که رختخوابش را خیس می نماید، برای رفتن به دستشویی تنبلی می نماید.
• تنبیه کردن به قطع شدن شب ادراری کودک یاری می نماید.
• شب ادراری در پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می افتد.
• شب ادراری به مرور زمان حل می گردد و احتیاج به درمان ندارد.
• شب ادراری در همه بچه ها علت یکسانی دارد و آن زیاده روی در نوشیدن مایعات قبل از خواب است.
• کودک به درستی مهارت دستشویی رفتن را یاد نگرفته است.

اگر شما هم درباره شب ادراری اینگونه فکر می کنید و همین تفکر اشتباه باعث وخیم تر شدن این مشکل شده است از راه چارههای زیر یاری بگیرید.

• با کودکتان صحبت کنید؛ او باید مطمئن گردد که وقتی رختخوابش را خیس می نماید، از نظر شما این به معنای این نیست که او فرزند بدی است و شما را آزار می دهد و شما می دانید که او با یک مشکل روبرو شده است.
• کودکتان را تنبیه یا سرزنش نکنید و اجازه ندهید که سایر اعضای خانواده هم او را سرزنش نمایند.
• محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب می تواند در برخی مواقع به جلوگیری از شب ادراری یاری کند اما از قلم نیاندازید که این راه چاره در همه شرایط به نتیجه مطلوب نمی رسد.
• اگر متوجه شده اید که کودکتان دچار استرس شده است، کوشش کنید علت آن را تشخیص دهید. به ویژه اگر کودک شما مدتی شب ادراری نداشته است اما چند روزی است که رختخوابش را خیس می نماید، به احتمال زیاد چیزی او را آزار می دهد. در این شرایط کودک به یاری شما احتیاج دارد.
• با استفاده از محافظ تشک یا زیرانداز ضدآب یا ملحفه های یک بارمصرف و ضدآب، تعویض رختخواب را آسان کنید. بعلاوه لباس های اضافی در دسترس فرزندتان قرار دهید. برای مدیریت کردن شرایط پیش آمده با فرزندتان مشارکت کنید. نباید او را به حال خودش رها کنید.

نکات کلیدی

• شب ادراری یک اختلال رایج بین بچه ها است.
• شب ادراری به صورت ناخواسته اتفاق می افتد و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
• اگر شب ادراری کودکتان باعث نگرانی شما شده است، به پزشک عمومی مراجعه کنید.
• معمولا بعد از هفت سالگی استفاده از دستگاه هشداردهنده شب ادراری برای بچه ها توصیه می گردد.
• سعی کنید درباره شب ادراری بچه ها باورهای اشتباه را کنار بگذارید و علمی تر و منطقی تر به این مسأله نگاه کنید.
• رفتار صحیح و محبت آمیز شما برترین راه چاره برای حل مشکل شب ادراری کودکتان است.

این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.

منبع: Raisingchildren