ماشته محصولی کاربردی در لرستان - مجله بهسان

ماشته نوعی پارچه است و در دسته بندی رشته های صنایع دستی، در دسته نساجی سنتی قرار می گیرد، ماده اولیه آن پشم ریسیده است که در حال حاضر از نخ های پلی استر و آکریلیکی موجود در بازار استفاده می نمایند.

در استان لرستان نزدیک به 200 کارگاه خانگی و کوچک در این رشته فعالیت دارند و همچنان از رونق استفاده برخودار هستند.

هنوز هم پس از فراز سالیان دراز از قدمت این پوشینه زیبا و گرما بخش، از این پوشش به عنوان پتو و یا تحت عنوان جای رختخوابی استفاده می شود.

در سالیان اخیر به خاطر مقاومت و طرح و رنگ خاص این هنر در دیگر وسایل کاربردی مانند کیف، رومیزی و رویه مبل و جایگاه نیز استفاده می شود.

ماشته فقط یک پوشش پشمی نیست هر رنگ از این پوشش، فرهنگ و هنر لرستان را فریاد می زد با صمیمیتی خاص مردمان این دیار که از کودکی در میان این پوستین خوش آب و رنگ آرمیده اند و با خاطرات شب زمستان از آن به گرمی یاد می نمایند.

ابزار بافت در ماشته بافی شامل دار ماشته بافی چهار وردی، چرخ چله پیچی، چرخ ماسوره پیچی و ماکو و ماسوره است؛ در واقع قسمت اصلی دار شامل چهار ورد است که وظیفه تقسیم تارهای چله را به عهده دارد، این وردها توسط چهار پدال به پایه دار وصل می شوند و هنگام بافت با جابجایی هماهنگ آن ها توسط پاهای بافنده عمل بافت صورت می گیرد.

مرغوبیت ماشته بستگی به مواد اولیه و نوع بافت آن دارد و تاریخچه هنر جاجیم بافی به طور دقیق تعیین نیست، اما در قرن چهارم مؤلف حدودالعالم انواع بافته هایی را که با جاجیم سنخیت داشته و در نواحی گوناگون بافته می شده نام برده شده است و با توجه به اینکه بافته ها و منسوجات پشمی به مرور زمان بر اثرسرما و گرما و یا تماس با خاک از بین خواهد رفت به این دلیل نمی توان گفت تاریخ دقیق آن مربوط به چه زمانی است. اما با توجه به پیشینه هنر نساجی که با توجه به مدارک کشف شده، قدمت آن به 6500 سال پیش بر می شود می توان حدس زد که قدمت هنر جاجیم بافی آنچنان فاصله زیادی با قدمت نساجی نداشته باشد.

* گزارش از یعقوب دالوند، مسئول روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان