در میان جنگ جن و پری - مجله بهسان

شیری زاده، متولد 1371، دانش آموخته کارشناسی ارشد ادبیات از دانشگاه علامه طباطبایی است و پیش از این علاوه بر چندین مقاله پژوهشی در خصوص ادبیات فانتزی و ریشه یابی عناصر فانتزی در کتاب های این حوزه، در کتاب پژوهشی الفبای فانتزی ایرانی کوشیده برای پیدایش ادبیات فانتزی ایرانی، بن مایه های بومی بیابد.

او پس از این تجربه های نظری، کوشیده یافته ها و دریافته های خود را در عمل و در میدان یک رمان چند جلدی فانتزی بیازماید و تا حدی نیز پیروز عمل نموده است.

همسایه جدیدی برای ساختمان آرمان و دوستانش می آید که به نظر آنان مشکوک است؛ اما کارآگاه بازی بچه ها برایشان گران تمام می گردد؛ و ناگهان خود را در میان سرزمین پریان و دیوان می یابند. هفاف، دیو بزرگی است که سعی دارد سرزمین پریان و سپس آدمیان را تصرف کند و از آن جا که در افسانه ها آمده آرمان در این جنگ مانع اوست، کوشیده با دزدیدن او جهت افسانه را عوض کند. پریان نیز، با قهرمانی نیکان و مهگون پری و دیگران به نوبه خود سعی دارند که نجات دهنده را حفظ و یاری نمایند. در این میان دوستان آرمان، رامین و رضا و نیما نیز هر کدام داستان های خود و جهت خود را دارند.

کتاب مملو از نژادهای گوناگون فانتزی و سرزمین های آنان است: پریان، دیوان، غول ها، عفریت ها، جادوگران و.... که هریک در سرزمین خود زندگی می نمایند که با کاخ های جواهرنشان خود شناخته می شوند. شهر فیرزوه، شهر الماس، شهر نقره و مانند آن.

در بخشی از کتاب دوم می خوانیم:

درست وسط معرکه بودم. دیوهای زیادی در رفت و آمد بودند و هنگامی که به هم می رسیدند دست به سینه شده و اندکی خم می شدند. دیگر راحت می شد آن ها را دید. در پلیدی و بوگندوبودن یکی از یکی خوشگل تر بود. زمین از تردد آن ها می لرزید. برخی از آسمان فرو می آمدند و گروهی از زیر زمین سروکله شان پیدا می شد. هنوز هم مطمئن نبودم که مرا نمی بینند. با احتیاط زیاد قدم برداشتم. دیوی روبه رویم نشسته بود. جا خوردم و خواستم فرار کنم؛ اما هیچ عکس العملی نشان نداد و تنها با دندان های زردش پشت دست خود را گاز گرفت و خاراند. خیالم راحت شد. با اطمینان رفتم و در یک قدمی اش ایستادم. انگار نه انگار. از بوی نفرت انگیز و نفس های مسموم او مغزم داشت پریشان می شد. بینی ام را گرفتم و مانند دیوها در حیاط این سو و آن سو رفتم.محل اقامت رعدک می بایست باشکوه تر از قسمت های دیگر می بود. پس دنبال مکانی متفاوت و مجلل گشتم.

با وجود قصه گویی خوب، و خط داستانی مجذوب نماینده، کتاب ضعف هایی هم دارد. مثلا و به ویژه در پاره های آغازین کتاب، رفتارهای آرمان و دوستانش در حد یک پسر هفده ساله نمی کند و تصویری که ساخته می گردد، حداکثر سن آن ها را سیزده چهارده ساله نشان می دهد و وقتی اواسط داستان به سن هفده سالگی آنان تصریح می گردد، مخاطب از این حیث غافل گیر خواهد شد.

نداشتن عنوان مستقل در هر جلد، از دیگر کاستی های مهم کار است. جلد اول با عنوان جنگ جهانی پنجم بدون هیچ شماره و عنوان فرعی منتشر شده و جلد دوم با همان ساختار و کلیشه صرفا یک عدد 2 به آن اضافه نموده. مرسوم این است که در چنین رمان های دنباله داری یک عنوان کلی برای کتاب در نظر می گیرند، مثل جنگ جهانی پنجم؛ و سپس برای هر جلد یک عنوان مستقل انتخاب می نمایند.

افزون بر این، تا پایان کتاب دوم این مجموعه، هنوز مخاطب نمی داند چرا جنگ جهانی پنجم؟؛ مثلا چرا جنگ جهانی هفتم نه؟! اگر تا این جا نیازی به این نبوده، بهتر بود این عنوان برای عنوان فرعی جلدهای پایانیی به کار می رفت و یک عنوان مجذوب نماینده تر و فانتزی تر برای کلیت مجموعه انتخاب می شد.

یکدست نبودن قلم و حتی روایت از دیگر ضعف هایی است که شیری زاده نتوانسته در نخستین تجربه داستانی خود بر آن چیره گردد. آرکائیک نوشتن، بدون منطق گفتار پریان و دیوان، درحالی که آرمان و دوستانش کاملا گفتاری صحبت می نمایند، به جز به هم زدن روانی متن، حاصلی ندارد. ضمن این که همین دوگانه نویسی در خود متن راوی نیز وجود دارد و جای خالی یک ویراستار حرفه ای را در فرایند انتشار اثر نشان می دهد.

اما این عدم یکپارچگی، حتی به شیوه چاپ نیز نفوذ نموده و جلد نخست با کاغذ متن بالک جلد سلفون مات و جلد دوم با کاغذ تحریر جلد سلفون براق چاپ شده است که این بی قاعدگی، با هر توجیهی، از یک ناشر حرفه ای بسیار بعید می کند. کلیشه جلد نیز گرچه تا حد زیادی یکسان است؛ اما معلوم نیست چرا نگار دولت آبادی (طراح) یک قاب اضافی به کلیشه جلد دوم اضافه نموده و یکسانی کتاب اول و دوم مجموعه را خدشه دار نموده است. گرچه چیدمان عناصر -مخصوصا در جلد دوم- نشان می دهد که با یک طراح حرفه ای روبرو نیستیم. با این حال به عنوان یک طرح دانشجویی کار قابل قبولی ارائه شده است.

صفحه آرایی بی دقت نیز از دیگر معایب این کتاب است که زهرا طلاییان پور به خوبی از پس آن برنیامده است.

از نکات حیرت انگیز کتاب اما اشتباه در لیست نویسی فیپاست. لیست نویس محترم، این کتاب را با موضوع داستان های فارسی قرن بیستم لیست نموده است!

با این همه، در میان حجم انبوه فانتزی های ترجمه، انتشار یک مجموعه بلند از فانتزی بومی -به رغم کاستی های یادشده- مغتنم شمرده می گردد؛ و جای امیدواری است که در جلدهای بعدی با قلمی پخته تر از این نویسنده و پژوهنده جوان و پرداختی شایسته تر از سوی ناشر روبرو خواهیم بود؛ امری که در همکاری تازه ناشر و نویسنده (انجمن بی دست ها) محقق شده؛ و گویا فرآورده فراتری فراروی خوانندگان و خواهندگان است.

در این اثر تازه -که همانند سلف خود (جنگ جهانی پنجم) باز هم داستانی فانتزی است برای نوجوانان- ماجرای مردی روستایی با خلق وخویی شگفت روایت می گردد؛ کسی که با طمع کاری، خود و فرزند نوجوانش، پژمان را به دردسرهای بسیاری می اندازد.

گروهی جنگلی با فرماندهی زنی جادوگر به نام سمور، در تلاش برای توطئه علیه پادشاه و گرفتن تخت پادشاهی هستند که پژمان و پدرش را برای دستیابی به این هدف برمی گزینند.

در این اثر هم عناصر فراواقعی به وفور یافت می گردد و حوادث خارق العاده بافت داستان را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بعلاوه به سان جنگ جهانی پنجم، تلاش و جوششی است در راه روشن احیای فانتزی بومی؛ و نمایانگر پویه پایدار و سزاوار ستایش این پدیدآور پهنه ادبیات گمانه زن ایرانی.

ختم سخن اینکه دو جلد نخست مجموعه رمان فانتزی جنگ جهانی پنجم را انتشارات نگار تابان در پانصد نسخه و قطع رقعی و با چاپ دیجیتال منتشر نموده است.

کتاب اول با 168 صفحه با کاغذ بالک و صحافی چسب و جلد مقوا با سلفون مات و قیمت 35000 تومان، و کتاب دوم با 128 صفحه با کاغذ تحریر و صحافی چسب و جلد مقوا با سلفون براق و با قیمت 33000 تومان روانه بازار کتاب شده اند.