اولین قدم برای نویسنده علمی تخیلی، داشتن دانش تخصصی است - مجله بهسان

آینده داستان های علمی تخیلی ایرانی را چطور می بینید؟

داستان های علمی تخیلی در وهله اول، جغرافیای معین و محدودی ندارند که بشود آن ها را در یک مرزبندی محیطی خاصی قرار داد. وقتی دو عنصر؛ تخیل و علم با هم ترکیب می شوند و حاصل آن یک اثر ادبی می شود، طبیعی است که این اثر مختص جغرافیای معینی نیست و هر جایی ممکن است اتفاق بیفتد. با این حال، آن گروه از نویسندگان ایرانی که این روزها داستان های علمی تخیلی می نویسند، مانند بسیاری از نویسندگان دنیا، وقتی اثری ادبی در این ژانر خاص خلق می نمایند، خواه ناخواه نگاه خود را که برگرفته از طرز فکر و اندیشه انسانی ایرانی است، در اثر ادبی خود بازتاب می دهند. حالا این نگاه خاص انسان ایرانی به هر مقدار که با واقعیت های علمی دنیای امروز و بیشتر منظره آن در آینده تطابق و همخوانی داشته باشد به همان مقدار می توان به پیروزیت و اثربخشی اش امیدوار بود. البته در این بخش، نگاه علمی در میان نویسندگان ایرانی، حتی آنهایی که داستان های علمی تخیلی می نویسند چندان رایج و فراگیر نیست.

در مقابل، عنصر تخیل را در سوی دیگر ماجرا داریم که در این زمینه، نویسنده ایرانی نه تنها از نویسندگان دیگر کشورها چیزی کم ندارد، شاید در مواردی پیروز تر هم عمل کند؛ چرا که از گذشته های دور، انسانی ایرانی را بیشتر با شعر و ادبیات می شناخته و می شناسند و همین ویژگی امروزه هم می تواند در ژانرهای گوناگون از جمله داستان های علمی تخیلی خودش را نشان بدهد. با این شرح، اگر آن گروه از نویسندگان ایرانی که در ژانر علمی تخیلی فعالیت می نمایند، تمرکز بیشتری داشته باشند روی موضوعات علمی مرتبط با داستان هایی که در نظر دارند بنویسند و این بخش از کار را تقویت نمایند، به خاطر بهره مندی از تخیل نسبتاً قوی که از قبل انسان ایرانی داشته و دارد و ریشه آن به دوران کهن برمی شود، می توانند داستان های به مراتب قوی تری در بخش علمی تخیلی بنویسند. در غیر این صورت، مسیر طولانی در زمینه خلق داستان های علمی تخیلی در پیش رو خواهیم داشت.

آیا ما در سال های پیش رو می توانیم داستان های علمی تخیلی تألیفی جذابی را برای نوجوانان فراوری کنیم؟

عوامل متعددی در این زمینه تأثیرگذار است که در ابتدا باید تکلیف خودمان را با این سلسله عوامل روشن کنیم. اولین نکته، فعالیت تخصصی در این زمینه است. نویسنده ای که میخواهد در این بخش فعالیت کند باید شناخت کافی و لازم از این ژانر؛ تاریخچه، فراز و نشیب و موقعیت کنونی آن داشته باشد و حتی پا را فراتر بگذارد و بتواند منظرهی از موقعیت ژانر داستان های علمی تخیلی در سال های آینده را برای خود پیش بینی کند و بر اساس آن برنامه های نوشتاری را پیش ببرد. تعداد نویسندگانی که چنین خصوصیاتی داشته باشند در کشور ما انگشت شمار است. اغلب فعالان این حوزه در کشور ما بر اساس ذوق و سلیقه شخصی خود و برداشتی که از مفهوم داستان های علمی تخیلی دارند کار می نمایند و گاهی اثر تألیفی آنها با معیارهای آثار علمی تخیلی فاصله بسیاری دارد.

نکته بعدی، شناخت روحیه و نیازهای نوجوانان ایرانی امروزی است که علاقه مند مطالعه داستان های علمی تخیلی هستند. بعضی از نویسندگان که امروزه در سن بزرگسالی قرار دارند با تکیه بر تجارب شخصی خود از مرحله سنی نوجوانی دست به خلق آثاری برای این گروه سنی می زنند که طبعا آثارشان نمی تواند جذابیتی برای نوجوانان امروزی داشته باشد. بویژه در بخش داستان های علمی تخیلی که مدام در حال پوست اندازی است و با توجه به سرعت تحولات علمی، داستان های مورد نظر نمی تواند با تکیه بر نگاه های قبلی تألیف و منتشر شود. نکته دیگر، داشتن ناشران تخصصی در این زمینه است که به طور اختصاصی، فراوریات این بخش را پوشش دهند و جای آشنایی برای نویسندگان و مخاطبان این نوع آثار باشند. برگزاری نشست های منظم و پیوسته نقد و آنالیز این نوع آثار هم می تواند به تقویت بنیه های آثار علمی تخیلی یاری کند. بعلاوه برگزاری جشنواره های انتخاب کتاب سال در بخش داستان های علمی تخیلی. مجموع این عوامل می توانند تحرک و پوپایی خاصی به این ژانر در ایران بدهند و جذابیت آثار تازه در این بخش را دو چندان نمایند.

شماره اول پرونده آیندۀ آینده؛ آنالیز منظره ژانر علمی تخیلی در ایران