یخچال اوغول بیگ تکاب - مجله بهسان

در زیر تپه ای در سمت غرب روستا ورودی کوچکی پیداست، اگر وارد آن شوید متوجه پله های زیادی خواهید شد که تا عمق حدود 40 متری ادامه دارد. این بنای سحرآمیز که از آجر و ملات گچ، آهک و خاک رس ساخته شده است دارای طاقی گنبدی شکل است که از بیرون به شکل تپه دیده می گردد. در پشت این یخچال حوضچه ای به وسعت بیش از 200 متر مربع ساخته شده است که از رودخانه ساروق که رودی دائمی در تکاب است انشعابی به آن می رسد و آب این انشعاب جهت ته نشین شدن املاح آن اول به داخل این استخر می ریزد. در زمستان ها و فصل سرما این آب به درون یخچال راهنمایی شده و یخ می زد تا در تابستان مردم بتوانند از یخ آن استفاده نمایند.

ساختار یخچال اوغول بیگ

مجموعه یخچال الغ بیگ متشکل از یک رشته نهر سنتی منشعب از سرشاخه های رودخانه ساروق است که آب آن از شرق به غرب جریان دارد و در زمستانهای سرد شهرستان تکاب آب جاری را به یک حوضچه کم عمق در شرق ساختمان اصلی یخچال راهنمایی مینموده و پس از انجماد، قطعات یخ به وسیله اهالی شکسته شده و از یک ورودی بنجره مانند به درون یخچال ریخته می شد. یک زهکش در کف بنا آب حاصل از ذوب تدریجی یخ را به باغی منتقل و از آن برای آبیاری استفاده میشده است. فاصله مظهر زهکش در باغ تا کناره یخچال حدود صد متراست. بنای یخچال در پلان کاملا گرد و دارای گنبدی آجری است که ارتفاع آن از زمین اطراف حدود 5 متر و از کف بنا 11متر می باشد. بزرگترین قطر گنبد 9/5 متر بوده و روزنه ای به قطر نیم متر در رأس آن وجود دارد که از آن برای نورگیری، تهویه و بعلاوه کنترل داخل بنا استفاده می شده است. بخشی از بنا که در زیر تراز زمین اطراف واقع شده از سنگ، و گنبد آن کلا از آجر مربع شکل ساخته شده است. ملات بخش سنگی ساروج و ملات بین آجرها گچ میباشد. ورودی یخچال در غرب آن واقع شده است و به فضای مسقف مربع شکل کوچک مجهز به یک در چوبی محدود می گردد. دسترسی به کف یخچال به وسیله هفده پله سنگی مماس به دیواره غربی و جنوبی داخل یخچال میسراست.

روی گنبد و ورودی های بنا با خاک رس و کاهگل بطور کاملا موثری عایقکاری میشد و به این ترتیب بدون صرف کمترین انرژی مصنوعی برودت زمستان در خدمت نیازهای تابستانی قرار می گرفت و از هرگونه تلفات برودت و اصراف آب آن جلوگیری می شده است.

موقعیت مکانی

این تاسیسات در کنار قلعه مخروبه و مسجد روستای بزرگ الغ بیگ شهرستان تکاب به فاصله پنج کیلومتری شمال شرقی شهرتکاب قرار گرفته است. روستای تاریخی اوغول بیگ دارای جاده آسفالت می باشد .

روستای اوغول بیگ

اوغول بیگ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی است. مسجد تاریخی اوغول بیگ مهم ترین اثر تاریخی این روستا محسوب می گردد که قدمت آن بیش از مسجد جامع تکاب است. مسجد اوغول بیگ نیز مربوط به دوره قاجار است و بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. چشمه آب سرد و یخچال تاریخی روستا نیز از دیگر آثار مهم این منطقه بشمار می فرایند.مردم روستای اوغول بیگ قومیت آذری دارند و از ترکان افشار هستند؛ زبان مورد استفاده در اوغول بیگ ترکی آذربایجانی با لهجه تکاب افشار است. بسیاری از مردم اوغول بیگ به شهرهای تکاب، زنجان، کرج، اسلامشهر و تهران مهاجرت نموده اند.لازم به یادآوری است که محصولات و سوغات این روستا سیب، محصولات لبنی و دام و نان کؤکه می باشد.

منبع:سیـری در ایـران

در 5 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب قراردارد. مجموعه یخچال شامل یک رشته نهر سنتی کوچک منشعب از یکی از سرشاخه های رودخانه ساروق است و آب آن از شرق به غرب جریان دارد. این نهر به یک حوضچه ته نشینی و انجماد ختم می گردد که در شرق یخچال واقع شده است. ورودی یخچال در غرب آن واقع شده است و به یک فضای مسقف مربع شکل کوچک منجر به یک در چوبی محدود می گردد. دسترسی به کف یخچال به وسیله هفده پله سنگی مماس به دیواره غربی و جنوبی داخل یخچال میسر است. در بالاترین نقطه سقف یخچال یک منفذ دایره شکل به قطر حدود نیم متر واقع شده است و نورگیر، محل تهویه و وارسی داخل یخچال محسوب می گردد. نقشه بنا مدور و سقف آن گنبدی است در ساختمان یخچال از سنگ های رسوبی و آجرهای چهارگوش استفاده شده است، این بنا به استناد مطالعات تطبیقی به دوره قاجاریه تعلق دارد.

در زیر تپه ای در سمت غرب روستا ورودی کوچکی پیداست، اگر وارد آن شوید متوجه پله های زیادی خواهید شد که تا عمق حدود 40 متری ادامه دارد. این بنای سحرآمیز که از آجر و ملات گچ، آهک و خاک رس ساخته شده است دارای طاقی گنبدی شکل است که از بیرون به شکل تپه دیده می گردد. در پشت این یخچال حوضچه ای به وسعت بیش از 200 متر مربع ساخته شده است که از رودخانه ساروق که رودی دائمی در تکاب است انشعابی به آن می رسد و آب این انشعاب جهت ته نشین شدن املاح آن اول به داخل این استخر می ریزد. در زمستان ها و فصل سرما این آب به درون یخچال راهنمایی شده و یخ می زد تا در تابستان مردم بتوانند از یخ آن استفاده نمایند.

ساختار یخچال اوغول بیگ

مجموعه یخچال الغ بیگ متشکل از یک رشته نهر سنتی منشعب از سرشاخه های رودخانه ساروق است که آب آن از شرق به غرب جریان دارد و در زمستانهای سرد شهرستان تکاب آب جاری را به یک حوضچه کم عمق در شرق ساختمان اصلی یخچال راهنمایی مینموده و پس از انجماد، قطعات یخ به وسیله اهالی شکسته شده و از یک ورودی بنجره مانند به درون یخچال ریخته می شد. یک زهکش در کف بنا آب حاصل از ذوب تدریجی یخ را به باغی منتقل و از آن برای آبیاری استفاده میشده است. فاصله مظهر زهکش در باغ تا کناره یخچال حدود صد متراست. بنای یخچال در پلان کاملا گرد و دارای گنبدی آجری است که ارتفاع آن از زمین اطراف حدود 5 متر و از کف بنا 11متر می باشد. بزرگترین قطر گنبد 9/5 متر بوده و روزنه ای به قطر نیم متر در رأس آن وجود دارد که از آن برای نورگیری، تهویه و بعلاوه کنترل داخل بنا استفاده می شده است. بخشی از بنا که در زیر تراز زمین اطراف واقع شده از سنگ، و گنبد آن کلا از آجر مربع شکل ساخته شده است. ملات بخش سنگی ساروج و ملات بین آجرها گچ میباشد. ورودی یخچال در غرب آن واقع شده است و به فضای مسقف مربع شکل کوچک مجهز به یک در چوبی محدود می گردد. دسترسی به کف یخچال به وسیله هفده پله سنگی مماس به دیواره غربی و جنوبی داخل یخچال میسراست.

روی گنبد و ورودی های بنا با خاک رس و کاهگل بطور کاملا موثری عایقکاری میشد و به این ترتیب بدون صرف کمترین انرژی مصنوعی برودت زمستان در خدمت نیازهای تابستانی قرار می گرفت و از هرگونه تلفات برودت و اصراف آب آن جلوگیری می شده است.

موقعیت مکانی

این تاسیسات در کنار قلعه مخروبه و مسجد روستای بزرگ الغ بیگ شهرستان تکاب به فاصله پنج کیلومتری شمال شرقی شهرتکاب قرار گرفته است. روستای تاریخی اوغول بیگ دارای جاده آسفالت می باشد .

روستای اوغول بیگ

اوغول بیگ، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی است. مسجد تاریخی اوغول بیگ مهم ترین اثر تاریخی این روستا محسوب می گردد که قدمت آن بیش از مسجد جامع تکاب است. مسجد اوغول بیگ نیز مربوط به دوره قاجار است و بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. چشمه آب سرد و یخچال تاریخی روستا نیز از دیگر آثار مهم این منطقه بشمار می فرایند.مردم روستای اوغول بیگ قومیت آذری دارند و از ترکان افشار هستند؛ زبان مورد استفاده در اوغول بیگ ترکی آذربایجانی با لهجه تکاب افشار است. بسیاری از مردم اوغول بیگ به شهرهای تکاب، زنجان، کرج، اسلامشهر و تهران مهاجرت نموده اند.لازم به یادآوری است که محصولات و سوغات این روستا سیب، محصولات لبنی و دام و نان کؤکه می باشد.