هواپیما در مه غلیظ چطور فرود می آید؟ - مجله بهسان

سیستم ابزار فرود

خلبان ها مسلما برای پرواز و فرود در باند فرودگاه احتیاجمند تماشا راستا و باند هستند. اما همان طور که می دانید در شرایطی که مه غلیظی وجود داشته باشد این امر امکان پذیر نیست و باند به سختی دیده می گردد. خلبان ها در چنین شرایطی چه کار می نمایند؟ آیا سیستمی وجود دارد که به فرود هواپیما در مه یاری کند؟ در واقع چنین سیستمی وجود دارد و در شرایطی که به خاطر مه صبحگاهی خلبان نتواند به خوبی باند را ببیند از چیزی به نام سیستم ابزار فرود (ILS) استفاده می نمایند. تقریبا تمام فرودگاه های بزرگ و بین المللی جهان مجهز به چنین سیستمی هستند و در شرایطی که دید مناسب وجود نداشته باشد به وسیله سیگنال های رادیویی هواپیما و خلبان را راهنمایی می نمایند.

بر طبق گزارش شرکت NATS که شرکتی پیشرو در زمینه سرویس های کنترل ترافیک هوایی انگلیس است، در شرایطی که مه و گرد و غبار غلیظ وجود داشته باشد فاصله هواپیماها از یکدیگر می بایست 50% افزایش پیدا کند. بعلاوه هواپیماها باید در هنگام حرکت در باند یا سوار کردن مسافران فاصله بیشتری از هم داشته باشند. مسلما این همه فاصله بیشتر و کندی در فرایند پرواز موجب تاخیر در زمانبندی پروازها می گردد. به همین علت است که در هنگام مه و شرایط جوی ناپایدار شاهد تاخیر در پرواز و فرود هواپیماها هستیم.

انواع مختلفی از سیستم ابزار فرود وجود دارد. پیچیده ترین آن ها به آموزش های حرفه ای خلبانی احتیاج دارد و به فرود هواپیما در مه یاری می نماید. این سیستم به خلبان اجازه می دهد در شرایطی که مطلقا هیچ دیدی ندارد بتواند در باند فرود بیاید. ایرلاین های بزرگ معمولا از این سیستم استفاده می نمایند. اما سیستم هایی که پیچیدگی بسیار کمتری دارند هم وجود دارند که به فرود هواپیما در مه یاری می نمایند. در این سیستم ها ضروری است خلبان تقریبا باند را ببیند. در صورتی که مه بسیار شدید باشد هواپیما نمی تواند با استفاده از این سیستم فرود بیاید و در نتیجه منجر به تاخیر یا کنسل شدن پرواز می گردد.

هواپیما برای فرود و همین طور قبل از تیک آف احتیاج دارد مسافتی را روی باند فرودگاه طی کند. در طول حرکت ضروری است که هم خلبان و هم برج مراقبت شرایط هواپیما روی باند را مشاهده نمایند. در صورتی که به علت مه غلیظ این امر امکان پذیر نباشد فرودگاه های بسیار بزرگی مثل فرودگاه هیترو از سیستم رادار زمینی استفاده می نمایند. به این ترتیب به برج مراقبت این امکان را می دهند خلبان را برای تیک آف یا فرود راهنمایی کند. البته این موانع باعث می شوند کل فرآیند پرواز و فرود با سرعت کم تری انجام گردد. به همین علت است که در صورت وجود مه و گرد و غبار پروازها با تاخیر انجام می شوند.

در صورتی که فرودگاه مجهز به سیستم رادار زمینی نباشد یک بارکش به یاری هواپیما می آید و خلبان با دنبال کردن بارکش می تواند در راستا صحیح قرار بگیرد. اگر تصمیم گرفته گردد که این کار انجام گردد باز هم منجر به تاخیر (بیشتر) در پرواز و فرود خواهد شد. در طول جنگ جهانی دوم نیروی هوایی انگلیس با سوزاندن بخش زیادی از ذخیره سوخت در یک سمت باند باعث از بین بردن و ناپدید شدن مه می شدند. اما امروزه این کار به علت مصرف سوخت بالا و به صرفه نبودن دیگر انجام نمی گردد.

تمام فرودگاه ها الزامات خاصی در خصوص شرایط دید خلبان دارند. خلبان ها قبل از اینکه به فرودگاه نزدیک بشوند با برج مراقبت تماس می گیرند و در خصوص شرایط جوی و احتمال مه تحقیق می نمایند. در صورتی که مه غلیظی وجود داشته باشد تصمیم گرفته می گردد که هواپیما از چه طریقی فرود بیاید. تصمیم گیری در این مورد به مدل هواپیما، مهارت و آموزش های خلبان و ویژگی های فرودگاه بستگی دارد. علاوه بر این هر شرکت هواپیمایی ممکن است قواعد خاصی در خصوص فرود هواپیما در مه داشته باشد.

گفتیم که فرود هواپیما در مه کار دشواری است و احتیاجمند مهارت خلبان و برقراری ارتباط و راهنمایی به وسیله برج مراقبت است. اما در خصوص تیک آف و پرواز چه؟ آیا در چنین مواقعی هم خلبان باید دید بسیار خوبی داشته باشد یا با وجود مه غلیظ هم می توان پرواز کرد؟ در واقع، اهمیت دید در هنگام فرود بیشتر از هنگام پرواز است. خلبان ها احتیاج دارند قبل از فرود سطح باند و راستا حرکت را ببینند تا خدای ناکرده سانحه ای برای هواپیما و مسافران پیش نیاید.

فرود هواپیما در مه به نوع و مدل هواپیما هم بستگی دارد. بعضی هواپیماها قادر هستند حتی زمانی که خلبان دید کافی ندارد هم در باند فرود بیایند. بیشتر هواپیماهای مدرن بوئینگ و ایرباس قابلیت فرود اتوماتیک را دارند. استفاده از فرود اتوماتیک مثل استفاده از سیستم ابزار فرود است، با این تفاوت که اتوپایلوت به هواپیما اجازه می دهد خودش در باند فرود بیاید. هواپیماهایی مثل بوئینگ 737 دارای نمایشگر Heads Up (HUD) هستند که به آن ها یاری می نماید در شرایط بد جوی و مه شدید هم بتوانند فرود بیایند. قوانین و دستورالعمل های هر ایرلاین در خصوص فرود هواپیما در مه ممکن است متفاوت باشد. مثلا ایرلاین ساوت وست تنها به خلبان هایش اجازه می دهد با استفاده از HUD خودشان به صورت دستی هواپیما را راهنمایی نمایند و خلبان ها مجاز به استفاده از اتوپایلوت نیستند.