آشنایی با پمپ درد و استفاده از آن بعد از سزارین - مجله بهسان

این روزها، درد زایمان طبیعی و ترس از آن باعث شده که هر روز بر تعداد کسانی که سزارین را انتخاب می نمایند افزوده شود. زمانی سزارین به عنوان یک روش زایمان در شرایط خاص مطرح بود اما به مرور جای خود را در کنار زایمان طبیعی باز کرد.

اگرچه در این روش فرد برخلاف زایمان طبیعی دردی را قبل و حین زایمان تجربه نمی نماید اما؛ بعد از جراحی به واسطه زخمی که از تیغ جراحی برداشته چند روزی را با درد می گذراند. شاید همین باعث می شود که بعضی به این فکر نمایند که اگر زایمان طبیعی درد دارد، سزارین هم با درد همراه است و چه بهتر که برای حفظ سلامت بیشتر فرد و فرزندشان زایمان طبیعی را تجربه نمایند.

با پیشرفت علم، همه دردها پشت سر گذاشته شده اند. این روزها دستگاهی به نام پمپ درد در بیمارستان ها وجود دارد که برای تسکین دردهای پس از جراحی ساخته شده که در عمل سزارین هم بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

پمپ درد چیست؟دستگاه پمپ درد یا PCA یا (Patient-Controlled Analgesia) دستگاهی است برای کنترل درد بیمار به وسیله استفاده از یک پمپ تزریق پرتابل (یعنی به خاطر جمع و جور بودن و سبک بودن به آسانی برای بیمار قابل حمل است) که این پمپ دارای یک دکمه (دکمه بلوس) است و این دکمه در اختیار بیمار می باشد و می توان از انواع داروها در آن استفاده کرد.

بعد از عمل جراحی، این دستگاه به وسیله پزشک متخصص بیهوشی و براساس شرایط و احتیاج واقعی بیمار طوری تنظیم می شود که هر چند دقیقه یک بار دوز مشخصی از داروی مسکن را به بدن بیمار وارد کند. زمان مشخصی هم برای دستگاه معین و در راس زمان داده شده به دستگاه، دارو به شکل قطره داخل خون تزریق می شود. در استفاده از این پمپ احتیاجی نیست که پرستار هر چند ساعت یک بار دارو برای بیمار تزریق کند؛ خود دستگاه این کار را انجام خواهد داد.

در بعضی موارد پمپی در دست بیمار قرار می گیرد و دکمه ای روی آن وجود دارد که اگر بیمار احساس درد داشته باشد آن را فشار می دهد تا یک دوز از دارو به وسیله دستگاه وارد بدنش شود. البته به این شکل نیست که بیمار هرقدر می خواهد پمپ را فشار بدهد و مسکن دریافت کند. حداکثر اندازه مجاز دارو که بیمار می تواند آن را دریافت کند، به وسیله متخصص تنظیم می شود که بیش از آن وارد بدن بیمار نشود. بنابراین همه چیز تحت کنترل و نظارت پزشک خواهد بود و تنظیم شده است. در موارد دیگر پمپ در دست بیمار نخواهد بود و براساس تنظیماتی که اجرا شده به طور اتوماتیک دارو از پمپ آزاد شده و به بدن بیمار وارد خواهد شد.

در اصل روش کار این پمپ به این صورت است که علاوه بر این که می تواند به طور پیوسته و تدریجی (حتی با مقادیر بسیار کم مثل 0.1 سی سی) دارو را تزریق کند این قابلیت را دارد که موقعی که بیمار احساس درد جدیدی پیدا کرد آن دکمه را فشار دهد و پمپ یک دوز (اندازه) اضافه از پیش معین شده به وسیله پزشک را به بیمار تزریق کند.

ضمناً این دکمه یک زمان قفل دارد که قابل تنظیم است روی زمان هایی مثل 15 و 30 و 60 دقیقه . بدین معنی که اگر زمان قفل دکمه 15 دقیقه باشد وقتی که بیمار دکمه را فشار می دهد تا 15 دقیقه بعد دکمه عمل نمی نماید.

این زمان قفل برای جلوگیری از Overdose شدن بیمار طراحی شده است. هر چند از لحاظ Psychology (روانشناسی) احتیاجی به شرح زمان قفل دستگاه به بیمار نیست و بهتر است به بیمار فقط گفته شود که هر موقع احساس درد داشت از آن دکمه استفاده کند.

بدین ترتیب بیمار درد خود را تحت کنترل دارد بدون اینکه احتیاج به مراقبت خاص پرستاری داشته باشد. حدود 15 سال است که در بیمارستان های سراسر جهان از این روش برای کنترل درد بیماران استفاده می شود.

عملکرد پمپ دردبه طور خلاصه مورفین داروی طلایی و منحصر به فرد برای استفاده در PCA وریدی می باشد. (مثلا 20 میلی گرم در یک پمپ 100 سی سی با سرعت تزریق 4 سی سی در ساعت و بلوس 1 میلی لیتر در هر 15 دقیقه ... بنابراین بین 0.8 تا 1.6 میلی گرم مورفین در ساعت تزریق می شود.)

انواع روش های تجویز داروی ضد درد به وسیله پمپ PCA از راه های زیر می باشد:

وریدی (IV)

اپیدورال (Epidural)

زیر جلدی(Subcutaneous)

منطقه ای (Regional)

انواع پمپ های PCA یا پمپ دردپمپ الکترونیکی: خود دستگاه الکترونیکی یکبار مصرف نیست ولی ست تزریق مخصوص به خودش دارد که برای هر بیمار باید تعویض شود.

پمپ یکبار مصرف مکانیکی: کل سیستم یکبار مصرف است.

پمپ تزریق PCA یا پمپ درد چه مزایایی دارد؟

برای بیمارکاهش مصرف داروهای ضد درد برای هر بیمار و در نتیجه کاهش ریسک مسائل سیستمیک برای اعضای بدن.

کاستناز زمان درخواست دارو تا زمان تزریق دارو.

بی دردی بهتر قبلاز آغاز درد.

عدم احتیاج به تزریق دردناک.

الگوی بهتر خواب.

عملکرد بهتر ریوی بعد از عمل و عوارض کمتر تنفسی.

ترخیص سریعتر بیماران وکاهش زمان بستری بیمارانو در نتیجه کاهش هزینه های درمانی.

برای بیمارستانافزایش نرخ رضایتمندی بیماران

کاهش هزینه های آشکار و پنهان

عایدی زایی ناشی از فروش پمپ به بیمار

جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی از داروهای مخدر (دارو از همان ابتدا از اتاق عمل داخل کیسه دستگاه ریخته می شود و قابل قفل شدن می باشد در نتیجه پزشک می تواند مطمئن باشد که دارو دقیقا به اندازه معین شده به بیمار می رسد.)

برای متخصص بیهوشیانجام وظیفه کنترل درد بیمار به برترین شکل ممکن طبق یک سیستم نظامند و در نتیجه رضایتمندی بیمار او.

عایدیزایی

برای جراحافزایش رضایتمندی بیمار از عمل جراحی به دلیل بیشتر شدن کیفیت جراحی و آرامش بیمار.

مزایای پمپ های پی سی ای یکبار مصرف در مقایسه با انواع الکترونیکیکمتر بودن خطر Overdose شدن بیمار: چون احتیاج به تنظیم خاصی ندارند و هر پمپ تنظیم ثابت دارد احتمال اشتباه انسانی (که از مهم ترین عوامل خطا در PCA و ایجاد مورتالیتی و موربیدیتی (مرگ و میر) در آن ها حذف شده است. درحالی که تنظیم و راه اندازی پمپ های الکترونیکی احتیاج به پرسنل آموزش دیده و دبل چک کردن (بازبینی دوباره تنظیمات) دستگاه قبل از هر بار وصل کردن دستگاه به بیمار دارد.

کمتر بودن زمان راه اندازی و نصب پمپ: زبرا احتیاج به تنظیمات پیچیده و وصل کردن ست تزریق مجزا ندارد.

عدم احتیاج به آموزش پرسنل مخصوص برای کار با دستگاه: نوع یکبار مصرف این پمپ ها بر خلاف دستگاه الکترونیکی طراحی و عملکرد بسیار ساده ای دارند.

سبک تر بودن و راحتی بیشتر برای بیمار: نوع یکبار مصرف جمع و جور تر و سبک تر است و بیمار به راحتی می تواند با آن راه برود. تجربه ثابت نموده است که بیماران با پمپ های یکبار مصرف راحت تر هستند و آن را بیشتر دوست دارند.

عدم احتیاج به باطری یا برق: دستگاه های الکترونیکی برای هر بیمار باید 4 عدد باطری تغذیه شوند یا به برق وصل شوند که همین مساله هم کار با دستگاه را مشکل می نماید و هم گاهی حین کار (مخصوصا برای بیمارانی که دستگاه طولانی مدت به آن ها متصل است) باطری تمام می نمایند و باعث به زحمت انداختن پرسنل می شوند.

عدم احتیاج به سرمایه گذاری اولیه برای خرید دستگاه الکترونیکی

نداشتن هزینه های نگهداری و تعمیرات

کمتر بودن ریسک های عفونتی برای بیماران و پرسنل: خود دستگاه الکترونیکی Reusable است و از این بیمار به آن بیمار دائما عوض می شود و دائما از اتاق عمل بهبخش و بالعکس جابجا می شود. پس دستگاه دائما آلوده می شود و احتیاج به تمیز کردن دارد.

قیمت مناسب تر: قیمت تمام شده نوع یکبار مصرف با در نظر گرفتن هزینه هایی مثل: سرمایه گذاری اولیه + تعمیرات + آموزش پرسنل +انرژی پرسنل+ تمیزکردن + ریسک کمتر برای بیمار و ... بسیار کمتر از نوع الکترونیکی می باشد.

آیا استفاده از پمپ درد تایید شده است؟پزشکان بر این باور هستند که شایسته نیست هیچ انسانی در جهان درد بکشد؛ این یک دستورالعمل کلاسیک است و به بقراط بر می شود. به لحاظ انسانی و حقوق بشر وقتی می توان درد را تسکین داد، نباید از آن فروگذار نموده و بیمار نباید آن را تحمل کند. علم پزشکی و تیم درمان موظف است با برترین داروها و دستگاه های روز، درد بیمار را تسکین دهد؛ به شرط آنکه بدون عارضه باشد.

بر اساس همین اصل انسانی است که پمپ درد ساخته شده تا بتواند درد بیمار را بدون عارضه کاهش دهد. پزشکان به بیماران توصیه می نمایند که اگر به لحاظ مالی مسئله ای ندارند از این دستگاه استفاده نمایند. در غیر این صورت می توان با هزینه های کمتر کاری معادل همین پمپ های درد انجام داد؛ یعنی استفاده از شیاف های مسکن و تزریق های عضلانی. در حال حاضر این دستگاه در مراکز خصوصی وجود دارد و زمانی برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرد که از قبل آن را انتخاب نموده باشد زیرا ممکن است کسی تمایل نداشته باشد از پمپ درد استفاده کند.

چه زمانی می توان از پمپ درد استفاده نمود؟پمپ درد یک نوع است اما می توان نوع و دوز دارو را متناسب با شرایط بیمار تغییر داد، بنابراین انواع و اقسام این پمپ وجود دارد که کاربردهای خاص خود را دارد. از این دستگاه فقط برای 24ساعت پس از عمل جراحی که اندازه درد بالاست استفاده می شود، زیرا پس از این زمان بیمار می تواند مسکن ها را به شکل خوراکی مصرف کند و احتیاجی به تزریق مکرر نیست. ممکن است پمپ درد پس از بیهوشی بیمار و قبل از جراحی به بیمار وصل شود. در روش بعدی ممکن است پس از اتمام جراحی و قبل از به هوش آمدن بیمار پمپ درد را به بیمار وصل می نمایند. در هر دوی این روش ها بیمار پس از جراحی و زمانی که به هوش می آید، دردی احساس نخواهد کرد.

عوارض استفاده از پمپ درد یا PCA به طور کلی PCA (پی سی ای) صرفا یک روش تجویز دارو می باشد پس اساسا عوارضی ندارد. عوارض احتمالی ناشی از داروهای مخدر و غیر مخدر که در این روش برای کنترل درد به کار می فرایند را باید ناشی از خاصیت داروها دانست. ولی با توجه به اینکه داروهای مخدر برای تزریق، تحت کنترل دستگاه هستند به منظور ایمنی عملکرد صحیح دستگاه ها باید از کیفیت و تاییدیه های فنی معتبر آن ها اطمینان حاصل کرد. ضمناً برای کسب برترین نتیجه از اجرای روش پی سی ای بایستی تیم متخصص سرویس کنترل درد آموزش های لازم را درباره روش و تجهیزات آن دیده باشند.

اینکه پمپ درد عوارضی دارد یا نه، بستگی به این دارد که چه دارویی در آن استفاده می شود. پزشک می تواند از داروهای بدون عارضه استفاده کند، ممکن است در مواردی هم از داروهای مسکن قوی و مخدر استفاده شود که در هر دوی این موارد عوارض به وجود آمده ربطی به دستگاه ندارد و مربوط به نوع و دوز داروهاست. چند نوع داروی پمپ درد استفاده می شود که یکی از آنها داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی است.

نوع دیگر داروها، مسکن های مخدر است که انواع پمپ برحسب نوع و دوز مخدرها فرق دارد. داروی بعدی هم داروی ضدتهوع است چون دارو مستقیما وارد خون می شود.

در تجویزهای غیر از پمپ، دارو را داخل عضله تزریق می نمایند اما در پمپ، مسکن مستقیما وارد خون می شود؛ بنابراین برای پیشگیری از تهوع، از این داروها هم استفاده می شود. مسکن های مخدر و ضدالتهاب های غیرکورتونی، انواع و اقسام گوناگونی دارند که دایره انتخاب پزشک بسیار گسترده است.

عوارض پمپ درد برای نوزاداندرباره عمل سزارین از آنجا که قرار است مادر، شیردهی به نوزاد را انجام دهد، باید حتما به نوع و دوز داروهایی که تجویز می شود توجه داشت. یعنی حتما از داروها و دوزی استفاده شود که در شیر ترشح نشود و روی نوزاد تاثیر نداشته باشد. بنابراین پمپ هایی که بعد از سزارین استفاده می شود به لحاظ دارو متفاوت از سایر جراحی هاست. برای این عمل از مسکن های بی ضرر که داخل شیر ترشح نشود، با کمترین دوز استفاده می شود، بنابراین این پمپ هیچ عوارضی ندارد و دارو را به شکل کنترل شده وارد بدن بیمار می نماید.

منبع: سایت ستاره

منبع: راسخون