انگیزه برخی اهداکنندگان خون، آزمایش است نه اهدای خون - مجله بهسان

به گزارش خبرنگاران، دکتر علی اکبر پورفتح الله امروز در اولین همایش ملی مدیریت و کنترل عفونت های منتقله از خون که در تالار ابن سینای دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار گردید، با بیان اینکه سه دسته اهدانماینده خون داریم، گفت: دسته اول اهدانمایندگان مستمر هستند که حداقل سالی دوبار اهدای خون انجام می دهند. دسته دوم اهدانمایندگان باسابقه اند که سابقه اهدای خون دارند اما به صورت مستمر برای اهدای خون مراجعه نمی نمایند. اهدانمایندگان بار اول هم دسته سوم هستند.

وی ادامه داد: براساس آمار، جمعیت اهدانمایندگان بار اول 25 درصد مراجعان برای اهدای خون را تشکیل می دهند، اما این 25 درصد مسئول رخداد بیش از 75 درصد موارد مثبت شدن هپاتیت B و C و ایدز در آزمایشات صورت گرفته هستند. علت آن هم این است که انگیزه تعدادی از اهدانمایندگان بار اول آزمایش است و انگیزه داوطلبانه ندارند. از همه بدتر این است که سازمان به عنوان جایگاهی شناخته شده که آزمایشات هپاتیت B و C و HIV را انجام می دهد که این بیماری ها با رفتارهای پرخطر اشتراک دارند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون شرح داد: متاسفانه بسیاری از افرادی که رفتار پرخطر انجام می دهند، برای اهدای خون با هدف آزمایش مراجعه می نمایند. این موضوع بسیار خطرناکی است. زیرا آزمایش های انتقال خون نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان بلافاصله بعد از ابتلا افراد نمی تواند این بیماری ها را تشخیص دهد.

پورفتح الله خاطر نشان کرد: یک دوره پنجره آزمایشگاهی داریم که در این دوران این بیماری ها تعیین نمی گردد. از زمانی که فرد مبتلا می گردد تا زمانی که سطح ویروس به حدی می رسد که سیستم ایمنی را تحریک می نماید، دوران پنجره آزمایشگاهی است. هنگامی که ویروس سیستم ایمنی را تحریک می نماید می توانیم بیماری را تشخیص دهیم. بنابراین افرادی که در دوره پنجره آزمایشگاهی برای اهدای خون مراجعه می نمایند، اهدانمایندگان بالقوه ای هستند که می توانند خطر هپاتیت و ایدز را به گیرنده خون منتقل نمایند، به همین دلیل برنامه های متعددی داریم که اهدانمایندگان بار اول را به حداقل برسانیم.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر در 15 استان کشور برنامه آزمایش و غربالگری اهدانمایندگان بار اول را انجام می دهیم، خاطر نشان کرد: یعنی اهدانماینده بار اول در مراجعه اولش برای اهدای خون نمی تواند اهدای خون انجام دهد، بلکه انتخاب اهدانماینده انجام و تمام معیارهای انتقال خون آنالیز می گردد. در اهدانمایندگان بار اول نمونه فقط برای آزمایش می گیریم و اگر آزمایش ها منفی باشد، چهار ماه بعد فرد برای اهدای خون مراجعه می نماید. این موضوع به شدت تعداد مبتلایان به هپاتیت و ایدز را به وسیله دریافت فرآورده خونی کاهش داده است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: در کشور ما روند نزولی هپاتیت و ایدز را در میان اهدانمایندگان خون داشته ایم که این موضوع مدیون فرهنگ سازی، اهدانمایندگان مستمر، حذف اهدانمایندگان بار اول و... است. علی رغم اینکه ایدز در جامعه رو به افزایش است، این بیماری در جامعه اهدانمایندگان خون به شدت کاهش یافته است. در 15 استان هیچ کدام از اهدانمایندگان مبتلا به HIV نبوده اند. این موضوع نشان می دهد جمعیت اهدانمایندگان دارد به سمت سالم ترین جمعیت اهدانماینده حرکت می نماید.

پورفتح الله ادامه داد: با توجه به برنامه هایی که اجرا کردیم خطر اینکه افراد متعاقب دریافت خون، هپاتیت و ایدز بگیرند تقریبا نزدیک به صفر است و امکان اینکه کسی به وسیله خون و فرآورده های خونی به این بیماری ها دچار گردد، وجود ندارد. شانس اینکه بیماری بخاطر بیهوشی به هوش نیاد و فوت کند خطرش بیشتر از این است که بیماری به وسیله خون و فرآورده های خونی به هپاتیت و ایدز مبتلا گردد.

وی ضمن اشاره به کاهش مبتلایان هپاتیت و ایدز در بین جمعیت اهدانمایندگان خون گفت: به طور مثال در حدود دو میلیون و 100 هزار اهدای خون فقط 50 مورد رخداد مثبت HIV داشتیم. یعنی 0/003 درصد اهدانمایندگان ما رخداد HIV دارند، درحالی که در جامعه نرمال ما این بیماری صد برابر این رقم است.

مدیرعامل سازمان انتقال خون در پاسخ به این پرسش که آیا مواردی بوده که افراد به وسیله خونی که دریافت نموده اند دچار ایدز و هپاتیت شوند، مطرح کرد: در این زمینه مورد مستندی ظرف چهار سال اخیر نداشته ایم.

وی با بیان اینکه در برخی مناسبت های خاص حجم بالای اهدای خون داریم، اضافه کرد: همیشه با این مشکل روبرو بودیم که در زمان های خاص مراجعه اهدانمایندگان به حداکثر ممکن می رسد. این مراجعه زیاد، استانداردهای ما را پایین می آورد بخاطر حجم کاری، آزمایش هایی که باید انجام گردد، خستگی پرسنل و ... این موضوع از چالش های بزرگ انتقال خون است از طرف دیگر فرآورده ای که فراوری می گردد عمر کوتاهی دارد به طور مثال پلاکت طول عمر سه روزه دارد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون مطرح کرد: پس از مناسبت های خاص دچار کاهش ذخایر خونی می شویم، زیرا افراد می گویند ما که خون اهدا کردیم و دیگر مراجعه نمی نمایند و میزان ذخایر ما کاهش می یابد. در سه سال گذشته برنامه نذر اهدای خون را اجرا کردیم که افراد در ایام سال برای اهدای خون مراجعه نمایند. این برنامه باعث توزیع جمعیت اهدانمایندگان در طول سال می گردد.

پورفتح الله خاطر نشان کرد: ظرف چهار سال گذشته برنامه پایش ذخیره خون را داشته ایم که در همه مراکز اهدای خون هفت برابر مصرف روزانه، خون نگهداری می گردد. اجازه کاهش ذخایر خونی را در هیچ استانی نمی دهیم. به محض اینکه استانی با کاهش ذخایر خونی روبرو گردد از استان های دیگر جبران می کنیم. بخاطر همین ظرف سال های اخیر در این زمینه مشکل نداشته ایم و از مواقع بحران برای ساخت جمعیت اهدانماینده استفاده نموده ایم. مثلا در زلزله کرمانشاه برای ساماندهی جمعیت گروه خونی o استفاده کردیم؛ بخاطر اینکه این گروه خونی دهنده همگانی است و به آن احتیاج بیشتری داریم.