خبرنگاران زمان بازگشت اقتصاد به اولویت اصلی کشور - مجله بهسان

روزنامه ایران شنبه 23 اسفند با درج یادداشتی به قلم علی قنبری استاد دانشگاه، نوشت: این نوع نگرش پیروز بوده و در دنیا کشورهای توسعه یافته به کدام یک اولویت بیشتری می دهند؟ وقتی به تاریخ اقتصادی ایران نگاه می اندازیم، بیش از قواعد اقتصادی، این دخالت های سیاستمداران است که فرایند تصمیم سازی ها را مشخص می کند. به عبارتی قواعد اقتصادی به خاطر سیاسی کاری دچار نقص وعدم کارایی شده اند و امکان حاکمیت پدیده ها و مکانیزم های علمی بر اقتصاد حداقل در دهه اخیر وجود نداشته است. لذا اقتصاد کشورمان از این گونه دخالت ها دچار آسیب و اختلال جدی شده است.

در این سال ها، اهداف اقتصادی بشدت تحت تأثیر اهداف سیاسی بوده اند و رتبه یک تا سه اولویت های کشور به سیاست اختصاص داشته است. حتی می توان گفت که اهداف فرهنگی اولویت بالاتری نسبت به اقتصاد داشته اند. البته این درحالی است که هر روز درباره مسائل اقتصادی صحبت می شود اما هیچ گاه تصمیم سازی های اقتصادی به دور از سیاست زدگی انجام نمی شود. به عبارتی، مسئولان اقتصادی بین گزینه های حل یک مسأله، آن موردی را انتخاب می کنند که کارکردهای سیاسی دارد.

از این روست که کارشناسان معتقدند در ایران اهداف صحیح اقتصادی دچار فراموشی شده و این مسأله خسارت های جبران ناپذیری را به اقتصاد وارد کرده است. از جمله کاهش شدید سطح درآمد سرانه ایرانی ها، افزایش تورم، افزایش فقر و شکاف درآمدی، کاهش تولید ناخالص داخلی، کاهش صادرات و افزایش بیکاری. نمی توان دقیقاً عددی را برای میزان خسارت سیاسی کاری در اقتصاد عنوان کرد اما آنقدر عدد عظیم است که بسختی می توان آن را جبران کرد.

متأسفانه به خاطر همین غلبه سیاست های مخرب بر اقتصاد، ایران حتی نتوانسته است بیشتر از 60 درصد به اهداف آمده در برنامه های اقتصادی که برخی از آنها نیز سیاست زده هستند، دست یاید. این را در برنامه کوتاه مدت بودجه، برنامه میان مدت توسعه های 5 ساله، برنامه بلندمدت چشم انداز 20 ساله، می توان ملاحظه کرد.

وقتی در این زمینه به تجربه های دنیای نگاه می کنیم، نمی توان در لیست کشورهای پیروز دنیا از نظر اقتصادی نام کشوری را یافت که اولویت های نخست آن سیاست بوده اما پیشرفت کرده است. گرچه می توان عکس آن را ملاحظه کرد. به این ترتیب که کشوری به واسطه اقتصاد قوی در سیاست نیز پیروز بوده است.

ایران شاید تنها کشور مهم دنیا باشد که علی رغم داشتن ظرفیت های بسیار عظیم از نیروی انسانی تحصیل کرده، منابع و معادن عظیم تا شرایط آب و هوایی مساعد و موقعیت ممتاز جغرافیایی برخوردار است و می تواند جزو اقتصادهای برتر دنیا باشد، اما سیاست اولویت اول آن است.

کشورهای دنیا اغلب به دنبال اقتصاد قوی، رفاه مردم و توسعه هستند. تصمیمات اقتصادی آنها حداکثر شدن منافع ملی را هدف قرار می دهد و از هر تنشی که به اقتصاد ضربه بزند، دوری می کنند. به نظر می رسد برای کشور ما که دارای ظرفیت و پتانسیل های بی شمار است نیز زمان آن فرارسیده که اقتصاد محور اصلی سیاستگذاری ها شود.

اقتصاد ایران نباید مغلوب اهداف سیاسی کشور باشد و ادامه این فرایند تضعیف شاخص های اقتصادی حتی به نفع سیاست نیز نیست. از این رو باید استراتژی های دقیق اقتصادی بازتعریف شوند و فضایی فراهم شود که از ظرفیت های اقتصادی حداکثر استفاده انجام شود. آنگاه این فرایند خسارت به اقتصاد متوقف می شود و حتی اقتصاد نیز به کمک سیاست خواهد آمد.